Digitale levering
De lener leent een online exemplaar van een werk. In de catalogus staat duidelijk aangegeven van welke titels ook e-boeken beschikbaar zijn via het e-boekenplatform. Je kan voor de digitale collecties een apart betalend abonnement voorzien voor je leners.
De populariteit van het e-boekenplatform neemt gestaag toe. Het gebruik piekt telkens tijdens de vakantiemaanden (juli en augustus, en in mindere mate ook december) gevolgd door een korte dip na de vakantie.
Een deel van deze groei is te verklaren door het toenemend aantal bibliotheken dat intekende op de e-boekendienst. Toch stijgt het aantal gebruikers ook in periodes dat er geen extra bibliotheken aansluiten:
Het zijn voornamelijk vrouwen die e-boeken ontlenen. Hun aandeel blijft met gemiddeld 72% stabiel.
De leeftijdsverdeling bij ontleners van e-boeken ligt hoger dan bij fysieke boeken. Ouderen maken dus vaker gebruik van deze dienst. Merk wel op dat er enkel e-boeken voor volwassenen beschikbaar zijn in het aanbod, en geen e-boeken voor een jonger doelpubliek. Vergelijken we enkel de materialen voor (jong)volwassenen: dan is de leeftijdsverdeling vrij gelijkaardig:
Wel opvallend: Engelstalige e-boeken trekken een veel jonger publiek aan dan de Nederlandstalige e-boeken.
Stuur me een e-mail
Uit het onderzoek van Cultuurconnect in 2020 bleek dat het weinig meerwaarde heeft om overal in de catalogus een actieknop toe te voegen zodat leners een e-mail kunnen krijgen als een item uit de collectie weer beschikbaar is. Deze functionaliteit bleek wel zinvol bij niet-beschikbare items met een specifieke status (‘In bestelling’, ‘Vermist’), en bij uitgeleende items in ‘Mijn Lijsten’. In 2022 werd dit dan ook op die manier toegevoegd aan de bibliotheekwebsites.
Leners die geïnteresseerd zijn in een item en graag op de hoogte willen blijven van de beschikbaarheid, ontvangen een eenmalig bericht via e-mail als een item (opnieuw) beschikbaar is in hun lokale bibliotheek. Is het boek na 6 maanden nog niet beschikbaar, dan vervalt de aanvraag.
Lees het volledige artikel 'Bibliotheekleners willen een uitgeleend boek wel volgen, maar vinden klaarleggen toch een betere service'.
Laten klaarleggen
Leners kunnen materialen reserveren die uitgeleend zijn aan een andere lener, maar ook materialen die in de bibliotheek aanwezig of enkel raadpleegbaar zijn. Deze materialen worden aan de kant gehouden, zodat zij ze kunnen ophalen. Leners kunnen reserveren of een magazijnaanvraag doen aan de balie of via hun Mijn Bibliotheek-profiel. Jouw bibliotheek kan hiervoor verschillende tarieven vragen.
Binnen het project ‘laten klaarleggen’ realiseerden we als sluitstuk de functionaliteit voor het laten klaarleggen van niet uitleenbare magazijnwerken, zoals erfgoedstukken of andere items die de lener enkel ter plaatse kan consulteren. Bibliotheek Brugge gebruikt dit onder andere voor haar ruime erfgoedcollecties.
Regiodiensten
Is een werk niet beschikbaar in de eigen bibliotheek, maar wel in een bibliotheek uit de regio of een filiaal? Dan kan de lener dit werk binnen het regionetwerk ontlenen en terugbrengen, reserveren, laten klaarleggen in de andere bib of laten leveren in de eigen bib.
In de publiekscatalogus is deze "brede" beschikbaarheidsinformatie duidelijk voor de lener.
Aankoopsuggestie
Aankopen door de bibliotheek is soms een duurzamere optie dan IBL, zeker als leners tijd hebben om te wachten op hun boek. Veel bibliotheken hebben nu al een formulier voor aankoopsuggesties op hun website. Leners zien de optie om een aankoopsuggestie te doen wanneer hun zoekopdracht in de catalogus geen of weinig zoekresultaten oplevert.
Het vernieuwde IBL
Is een werk niet beschikbaar in de eigen bibliotheek, maar wel in een andere openbare bibliotheek in Vlaanderen en Brussel? Dan kan de lener een werk mits betaling laten leveren in de eigen bib. In de publiekscatalogus ziet de lener deze mogelijkheden. Door dit in te bedden in de Basisinfrastructuur Digitale Bibliotheek worden de werkprocessen vereenvoudigd.
Bij bibliotheken met een vergaande samenwerking binnen een regio (samenwerkingsniveau 3A, en zeker 3B) merkten we een daling van 75% op van het aantal verwerkte IBL-aanvragen, omdat transport van materialen deel uitmaakt van de regiodiensten Onderstaande visual toont voor alle bibliotheken het verschil tussen het aantal verwerkte IBL-aanvragen in 2022, in vergelijking met de situatie in 2019:
Sommige bibliotheken sturen meer IBL-aanvragen uit, andere bibliotheken leveren vaker.
Kijken we naar de bibliotheken die vaker materialen leveren dan aanvragen, dan zijn vooral enkele centrumsteden (Brugge, Aalst, Hasselt) opvallend. Dat komt wellicht omdat zij een grotere collectie hebben dan de omliggende, meer landelijke gemeentes.
Als we inzoomen op de materialen die via IBL worden aangevraagd, valt op dat voornamelijk boeken (81,9%), DVD’s (8,5%) en CD’s (6,4%) vertegenwoordigd zijn.
Materialen voor volwassenen vertegenwoordigen 85% van de aanvragen, tegenover 14% materialen voor de jeugd. Het aandeel fictie (49,6%) en non-fictie (42,7%) is ongeveer in evenwicht.
IBL-reservaties gebeuren nog steeds het vaakst aan de balie, maar al in meer dan 40% van de gevallen online.
De doorlooptijd tussen reservatie en uitleen bij IBL is relatief kort. Gemiddeld duurt het 11,1 kalenderdagen om een item tot bij de lener te krijgen, de mediaan is 9,0 dagen.
Online inschrijven
Gebruikers moeten zich vlot online kunnen inschrijven, zodat de bib boeken kan klaarleggen voor (nog) niet-leden. Het online lidmaatschap is handig wanneer leners materialen willen ophalen in een andere bib terwijl ze nog geen lid zijn, en voor andere mensen die lid willen worden van de bib. Ook online je lidmaatschap verlengen wordt in dit project meegenomen. Zo werkt de bib verder aan een integrale digitale dienstverlening.
De optie om online in te schrijven is niet standaard zichtbaar op de bibliotheekwebsites, enkel binnen andere procedures of functionaliteiten, bijvoorbeeld wanneer gebruikers een item willen laten klaarleggen bij een andere bibliotheek, reserveren in de regio of een IBL-aanvraag willen doen. Als het lidmaatschap verlopen is of als gebruikers nog geen lidmaatschap hebben bij de bibliotheek waar ze een item willen laten klaarleggen of reserveren, wordt online inschrijven of herinschrijven aangeboden. Dit kadert binnen de flow om het online vinden van materialen te faciliteren.
De optie voor leners om zich online in te schrijven heeft succes. Bij de bibliotheken die deze dienst aanbieden, is het aandeel online inschrijvingen al gemiddeld 2,3% van het totale aantal inschrijvingen.
Online inschrijvingen van buiten de gemeente
Online inschrijven laat ook toe dat bezoekers van buiten een gemeente makkelijker lid kunnen worden van een bibliotheek. Gemiddeld komt net iets meer dan 28% van de online inschrijvers uit een andere gemeente dan die waar de bibliotheek gevestigd is. Uitschieters zijn Overijse (60.5%) en Kraainem (70%).
Percentage van de online inschrijvingen waarbij het lid uit een andere gemeente afkomstig is dan de gemeente waar de bibliotheek is gevestigd.
Thuislevering
Uit het onderzoek naar thuislevering bleek dat omwille van de betaalbaarheid de gebruiker noch de bibliotheek hiervoor vragende partij is, tenzij voor specifieke doelgroepen of eventueel voor pakketten of titels uit een andere bib.
Tevredenheidsbevraging
Om de resultaten te kunnen analyseren van de vragenlijst die door 77% van alle Wise- bibliotheken werd ingevuld, werd een kruising gemaakt met het aantal IBL-aanvragen, om te zien of meer aanvragen ook gepercipieerd worden als een bijkomende werklast.
Hier is echter geen bijzondere impact merkbaar – het vernieuwde IBL zorgt voor minder werklast, onafhankelijk van het aantal te verwerken aanvragen.
